[ Pobierz całość w formacie PDF ]

jest wówczas, gdy roszczenie to nie tylko każe głosić wiarę po to, by inni
gowskaz i z
ródło niezastąpionych treści. Na Zachodzie filozofuje się -
mogli ją poznać i wypróbować, lecz chce ją narzucać przez prawo,
czy się kto z tym zgodzi czy nie - zawsze z Biblią, nawet wtedy, gdy sieją
przymus szkolny itd.
66
67
Wyklad czwarty "
Filozofia i religia
lii dla filozofowania.
zwalcza. Poczyńmy na koniec kilka uwag o pozytywnym znaczeniu
po tych dniach - wyrocznia Pana: Umieszczę swe prawo w głębi ich
lii dlfl filnynfnwołiin
jestestwa i wypiszę na ich sercu" (31,33).
Bib-
3. Od zawarcia przymierza w czasach Mojżesza w Biblii zarysowuje się
świadomość narodu wybranego. Ale nieomal od początku też
Za religią biblijną
status narodu wybranego zostaje zniesiony.,, Czyż nie jesteście dla
W Biblii ujawniają się najbardziej skrajne, z rozumowego punktu wi-
mnie jak Kuszyci - wy, synowie Izraela? - wyrocznia Pana. Czyż
dzenia nieuniknione sprzeczności.
Izraela nie wyprowadziłem z ziemi egipskiej jak Filistynów z Kaftor, a
1. Od ofiary patriarchów do skomplikowanej codziennej służby ofiarnej w
z Kir-Aramejczyków?" (Am 9,7). Wszystkie narody są sobie równe.
jerozolimskiej świątyni i do Wieczerzy Pańskiej chrześcijan religia Biblii jest
Na wygnaniu Bóg staje się jeszcze raz Bogiem Izraela, ale jed-
religią k u 11 u. W jej obrębie występuje zawsze tendencja do
nocześnie jako stworzyciel świata jest też Bogiem powszechnym,
ograniczania i spirytualizacji kultu - a więc zniesienie  wzgó-rzy" (licznych
Bogiem dla wszystkich narodów i lituje się nawet wbrew małodusz-
miejsc kultowych na prowincji) na rzecz jednego kultu w jednej świątyni
ności Jonasza nad poganami z Niniwy.
Jerozolimy - a więc przemiana zrośniętego z codziennym życiem i żywego
4. Jezus staje się Chrystusem-Bogiem. Ale od początku przeczą temu
kultu w urzędowo odprawiany abstrakcyjny rytuał - a więc sublimacja kultu,
słowa samego Jezusa:  Czemu nazywasz Mnie dobrym? Nikt nie jest
kiedy to składanie ofiary przekształca się w Wieczerzę Pańską i mszę.
dobry, tylko sam Bóg" (Mk 10,18).
Ciągle jeszcze mamy tu do czynienia z kultem. Ale prorocy zaczynają
Przykłady takie można by mnożyć. Wolno mniemać wręcz, że w Biblii w
namiętnie występować przeciwko k u lt ow i w ogóle (nie tylko
ogóle wszystko pojawia się w postaci biegunowych przeciwstawień.
przeciwko fałszywym wyobrażeniom na temat kultu). Jahwe mówi (Am
Cokolwiek zostaje utrwalone w słowie, znajduje swoje zaprzeczenie.
5,21)*:  Nienawidzę, brzydzę się waszymi świętami. Nie będę miał
Nigdzie nie ma całej, pełnej, czystej prawdy - bo też nie może jej być w
upodobania w waszych uroczystych zebraniach. Bo kiedy składacie Mi
zdaniach ludzkiego języka ani w określonej postaci ludzkiego życia.
całopalenia i wasze ofiary, nie znoszę tego, a na ofiary biesiadne z tucznych
Ograniczoność naszych pojęć sprawia, że drugi biegun zawsze się nam
wołów nie chcę patrzeć. Idz
precz ode mnie ze zgiełkiem pieśni twoich i
wymyka. Prawdy dosięgamy tylko wtedy, gdy świadomi przeciwieństw,
dz
więku twoich harf nie chcęsłyszeć". I mówi także (Oz 6,6):  Miłości pragnę,
poprzez te przeciwieństwa zbliżamy się do niej.
nie krwawej ofiary, poznania Boga bardziej niż całopaleń". 2. Od dekalogu i
Tak więc stają naprzeciw siebie religia kultu i profetyczna religia czy-
przymierza aż do szczegółowych praw Deuteronomium i kodeksu kapłanów
stego etosu; religia prawa i religia miłości; zamknięcie w sztywnych for-
biegnie liniarozwoju religii p r aw a . Prawo jest obecne w objawieniu
mach (aby cenne dobro wiary zachować mimo upływu czasu) możliwość
bożym przez słowa Tory, jest to prawo pisane. Ale Jeremiasz zwraca się
otworzenia się człowieka, który tylko wierzy w Boga i miłuje go; religia
prz eciwko prawu pisanemu jako takiemu, bo  w
kapłanów i swobodna religia indywidualnej modlitwy; Bóg narodowy i
kłamstwo je obróciło kłamliwe pióro pisarzy" (Jer 8,8). Prawo boskie jest nie
Bóg uniwersalny; przymierze z wybranym narodem i przymierze z czło-
w utrwalonych zdaniach pisma, ale w sercach Lecz takie będzie przymierze,
wiekiem jako takim; rachunek winy i kary w doczesnym życiu (szczęście i
jakie zawręz domem Izraela
nieszczęście jako miara zasługi i grzechu) i postawa wiernego, jaką pre-
zentują np. Jeremiasz lub Hiob wobec tajemnicy; religia wspólnoty i religia
ludzi bożych, wizjonerów, proroków; religia magiczna i etyczna religia
* Wszystkie cytaty z Biblii za: Pismo Z
więte Starego i Nowego Testamentu
(Biblia Tysiąclecia), Wydawnictwo Pallottinum, wyd. III, Poznari-War-
rozumnego traktowania świata jako dzieła stworzenia. Ba - w Biblii
szawa 1988
mieści się też to, co jest skrajnym przeciwieństwem wiary: demonologia,
68
69
Filozofia i religia
Wykład czwarty "
Bohaterstwo w Biblii to nie upór siły, która polega na samej sobie. Ci,
ubóstwienie człowieka, nihilizm (ten ostatni w Księdze Koheleta). W
konsekwencji wszystkie stronnictwai tendencje będą się mogły na Biblię którzy ważą się na rzeczy niemożliwe, czynią to z boskiego nakazu. He-
powoływać. Przeciwieństwa, jasno tam ukazane, powracały też póz
niej: roizm ulega tu sublimacji.
żydowska teokracja w chrześcijańskich kościołach, wolność religii pro- Ale idea Boga, która to umożliwia, może łatwo zapomnieć o swoich
fetycznej u mistyków i reformatorów, wybrany naród w postaci wielu z
ródłach. Wówczas heroizm wynaturza się w odpychające odrętwienie
uważających się za wybrane narodów, gmin, sekt. Na gruncie religii biblijnej
wypaczonego umysłu. Schizofrenik (Ezechiel) może - w jakimśmomen-cie
obserwujemy zawsze nawroty, sprzeciw wobec skostnienia, żywą
- wpłynąć na dzieje świata. [ Pobierz całość w formacie PDF ]