[ Pobierz całość w formacie PDF ]

jeśli sceptyk nie jest przekonany, \
e jego poglądy są prawdziwe, to
równoznaczny z początkiem zaiste ciemnego,  średniego" okresu między
dlaczego je głosi? Sceptycyzm jest zabobonem.
dwiema \
ywymi epokami myśli: scholastyczną i współczesną.
Sceptycyzm znajduje sobie zawsze zwolenników w okresach roz-
Większość dorobku zdobytego w staro\
ytności i średniowieczu została
kładu społecznego. Wówczas nie tylko więz
społeczna ulega rozluz
-
wówczas zapomniana i trzeba było doczekać się końca XIX wieku, aby
nieniu, ale równocześnie ludzie wyobcowani ze społeczeństwa tracą, \
e
filozofia mogła znowu nawiązać do scholastycznej tradycji.
się tak wyrazimy, duchowy grunt pod nogami i popadają w rozpacz, jaką
Tote\
u\
ywanie nazwy scholastyczny w tym znaczeniu jest zabo-
jest właśnie sceptycyzm. Natomiast gdy społeczeństwo jest zdrowe
bonem i jest za taki uwa\
ane przez wszystkich znawców przedmiotu.
i twórcze, nie spotykamy w nim zwolenników tego zabobonu.
Patrz: filozofia nowo\
ytna, odrodzenie, postęp.
Patrz: pewność, prawda, relatywizm
SCJENTYZM. Zabobon wielce rozpowszechniony w XIX wieku i
SCHOLASTYKA. Drugi okres filozofii średniowiecznej (XI-XVI
dziś jeszcze często wyznawany w krajach zacofanych, a polegający na
wiek). Wyrazy scholastyka i scholastyczny bywają często u\
ywane
połączeniu dwóch zabobonów: pozytywizmu* i wierzenia w bez-
przez niefachowców w pejoratywnym znaczeniu. Takie znaczenie
względną pewność*, osiągalną w naukach przyrodniczych. W rze-
nadał im wiek XVIII. Analogiczny odcień miała (wówczas) np. nazwa
czywistości zarówno pozytywizm, jak i wierzenie w bezwzględną
średniowiecznej sztuki gotyk. Powtarzanie kpin i fałszów głoszonych
pewność wyników nauk przyrodniczych są zabobonami. Jeśli chodzi o
ongiś (nie tylko w XVIII wieku, ale przede wszystkim w czasie
tzw. prawa (wyniki indukcji pierwszego stopnia) osiągamy w nich
118
119
Sto zabobonów
Józef Bocheński
nieraz pewność moralną, tj. wysoki stopień prawdopodobieństwa. urzędników i, co za tym idzie, do zubo\
enia obywateli i ograniczenia
Ale wielkie teorie, które przedstawiają największy interes z punktu ich wolności. W tym znaczeniu słowa socjalizm jest więc zabobonem.
widzenia filozofii, nie są nigdy pewne nawet w tym słowa znaczeniu. Swoje powodzenie zawdzięcza on połączeniu dwóch bardzo sil-
Współcześnie scjentyzm stracił wielu zwolenników i na ogół nych motywów: troski o biednych i upośledzonych oraz zazdrości
wobec bogatych i uprzywilejowanych.
ludzie mają raczej skłonność do wpadania w zabobon przeciwny, a mia-
nowicie w sceptycyzm*. Niemniej niesiony przez partie komuni- W języku komunistycznym nazywa się socjalistycznymi państwa
styczne i ludzi zacofanych, których nie brak jeszcze dzisiaj, scjen- rządzone przez partie komunistyczne, ale które nie osiągnęły jeszcze
tyzm jest nadal zabobonem niebezpiecznym. pełnego komunizmu*. Ró\
nica ma mianowicie polegać na tym, \
e w
socjalizmie ka\
dy otrzymuje swój udział w dochodzie społecznym w
Patrz: pewność, nauka, pozytywizm.
miarę swojego wkładu, natomiast w komunizmie w miarę potrzeb.
Powinno być jasnym, \
e ten u\
ytek słowa socjalizm nie ma wiele
wspólnego z normalnym, \
e mo\
e uchodzić za celowo szerzony za-
SEKTY. Wspólnoty religijne względnie parareligijne odznaczające się
bobon.
tym, \
e ich członkowie uwa\
ają przywódcę sekty, jej guru* za
bezwzględny autorytet*, zarówno epistemiczny jak i deontyczny. Sekty
Patrz: kapitalizm, komunizm, marksizm.
mogą powstać zarówno wewnątrz wielkich wspólnot religijnych (koś-
ciołów) jak i poza nimi, ale mają zawsze ten sam charakter: wypo-
wiedzi guru są uwa\
ane za objawienie boskie, jego rozkazy za bez-
SOLIPSYZM. Skrajna i skrajnie zabobonna postać idealizmu*
względnie obowiązujące w sumieniu itd. Jak daleko to iść mo\
e,
teoriopoznawczego (podmiotowego). Zgodnie z nim istnieje tylko filozof
świadczą liczne mordy i samobójstwa dokonane przez wyznawców
przyznający się do solipsyzmu - wszyscy inni ludzie i rzeczy w świecie
sekt na rozkaz guru. Sekciarstwo jest więc niebezpiecznym zabobonem.
są tylko  ideami", wyobra\
eniami w jego umyśle. Solipsyzm jest jeszcze
bardziej przeciwny zdrowemu rozsądkowi ni\
pospolity idealizm
Patrz: guru, religia.
podmiotowy - jak gdyby łatwiej było przeczyć istnieniu rzeczy ani\
eli
istnieniu innych ludzi. Bertrand Russell, który był filozofem zdrowego
rozsądku, opowiada, \
e dostał kiedyś od wybitnej logiczki McCallum
SOCJALIZM. Ruch zwalczający nie tylko kapitalizm*, ale i
list, w którym pisała mu:  Jestem solipsystką i jestem pewna, \
e [ Pobierz całość w formacie PDF ]