[ Pobierz całość w formacie PDF ]

1.17). Także typowa dla neuronu jest długa, cienka wypustka zwana aksonem. Akson sięga od
jednej części układu nerwowego do drugiej. Aksony różnią się długością, od kilku
milimetrów do metra (najdłuższe aksony sięgają od mózgu do różnych miejsc rdzenia
kręgowego).
Aksony kontaktują się z innymi neuronami - przeważnie z ich dendrytami - za pomocą
rozgałęzień znajdujących się na końcu. Nie stykają się, ale pozostaje między nimi niewielka
przerwa wielkości od 10 do 59 nanometrów (jeden nanometr to jedna miliardowa część
metra). Ten punkt kontaktu jest nazywany synapsą.
Komórki receptora Ciało
komórki ~ Dendryt
órki Gał~z

peryferyj na
Otoczka
mielinowa Komórka Schwanna Węzeł
Połaszenia
ięsień
Gałaz
~~~ Ciało główna komórki
Rysunek 1.16. Niektóre odmiany neuronów (Keeton, 1980)
y
ródlo: Biological science, wyd. 3, William T. Keeton, ilustracje Paula DiSanto Bensadoun,
za zezwoleniem W.W. Norton & Company, Inc. Copyright (c) 1980, 1979, 1978, 1972, 1967
by W.W. Norton & Company, Inc.
Neuronalna podstawa uczenia się i pamięci
Ciało komórki Wzgórek
Otoczka aksonalny mielinowa
Jadro Dendryty
Rysunek 1.17. Schematyczna reprezentacja typowego neuronu
y
ródlo: The nerve impulse, B. Katz. Copyright (c) 1952 by Scientific American, Inc.
Wszelkie prawa zastrzeżone.
U dorosłego osobnika jeden akson może mieć synapsy z tysiącem lub więcej innych
neuronów, a jeden neuron może otrzymywać synapsy od tysiąca lub więcej aksonów. Tak
więc układ nerwowy charakteryzuje ogromna liczba powiązań pomiędzy neuronami.
Akson jednego neuronu komunikuje się z drugim neuronem poprzez uwalnianie substancji
chemicznych zwanych neuroprzekaz
nikami (neurotransmiterami). Gdy neuroprzekaz
niki
docierają do drugiego neuronu, zmieniają potencjał elektryczny na błonie neuronu, gdzie
akson ma synapsę. Wnętrze neuronu jest przeważnie naładowane silniej ujemnie niż
zewnętrze. Różnica (ok. 70 miliwoltów) wynika z tego, że koncentracja substancji
chemicznych wewnątrz jest odmienna od tej na zewnątrz błony. Na zewnątrz gromadzą się
dodatnie jony sodowe i ujemne chlorowe; wewnątrz - jony potasowe oraz proteiny o ładunku
22
KRAINA LOGOS www.logos.astral-life.pl
ujemnym. W zależności od rodzaju neuroprzekaz
nika uwalnianego przez akson różnica
potencjałów może zmniejszyć się lub zwiększyć. Neuroprzekaz
niki, które zmniejszają różnicę
potencjałów, są nazywane pobudzającymi, a te, które zwiększają różnicę - hamującymi.
Jeżeli występuje wystarczająca liczba wejść na ciele komórki oraz dendrytach danego
neuronu i różnica w potencjale elektrycznym ulegnie zmniejszeniu do około 50 miliwoltów,
błona staje się nagle przepuszczalna dla jonów sodu. Wdzierają się one do środka, sprawiając,
iż wnętrze staje się naładowane silniej dodatnio niż zewnętrze. Cały ten proces może trwać
około 1 milisekundy, zanim ulegnie odwróceniu, i powraca do normy.
Ta nagła zmiana jest nazywana potencjałem czynnościowym. Rozpoczyna się on na wzgórku
aksonowym i wędruje wzdłuż aksonu. Tempo, w jakim potencjał aksonalny wędruje w dół
aksonu, waha się od 0,5 m/s do 130 m/s, w zależności od rodzaju aksonu. Na przykład im
więcej dany akson ma mielmy (mielina stanowi neutralną osłonę aksonu), tym szybciej poten
Dendryt Dendryt
cjał czynnościowy przemierza akson. Ten przemieszczający się potencjał, zwany impulsem
nerwowym, gdy dociera do końca aksonu, sprawia, że akson uwalnia neuroprzekaz
niki,
rozpoczynając tym samym nowy cykl komunikacji pomiędzy neuronami. Czas potrzebny
informacji na przeniesienie się od dendrytu jednego neuronu poprzez jego akson do dendrytu
drugiego neuronu wynosi około 10 milisekund.
Uważa się, że całość przetwarzania informacji w układzie nerwowym wymaga takiego
przechodzenia sygnałów pomiędzy neuronami. Gdy czytasz tę stronę, neurony wysyłają
sygnały od twoich oczu do twojego mózgu. Gdy piszesz, sygnały są wysyłane z mózgu do
mięśni. Przetwarzanie poznawcze wymaga przesyłania sygnałów pomiędzy neuronami
wewnątrz mózgu. W każdej chwili czynne są miliardy neuronów, wysyłając sygnały jeden do
drugiego.
Neurony mogą być mniej lub bardziej aktywne. Poziom aktywności odnosi się zarówno do
stopnia redukowania różnicy w potencjale błony komórkowej, jak i tempa, w jakim wysyłane
są do neuronów impulsy nerwowe. Tempo w jakim impulsy nerwowe są generowane wzdłuż
aksonu, jest nazywane tempem wyładowania; na ogół uważa się, że ważna jest liczba [ Pobierz całość w formacie PDF ]