[ Pobierz całość w formacie PDF ]

tęskniąc do świętości, zamienia cudownie Zło na Dobro, a za orę\
w walce z imperializmem
słu\
ą mu homoseksualizm, onanizm i złodziejstwo, tak pięknie oddane w słowach. Tak oto
Sartre ujrzał Geneta jako stół z powyłamywanymi nogami. Porównując go do św. Jana od
Krzy\
a i do św. Teresy z Avilla, przeciwstawił skarlałej moralności klas posiadających czysty
zew grzechu obmytego ze zmazy.
Sartre był realistą i doszedł do wniosku, \
e skoro prawdziwa rewolucja siÄ™ nad SekwanÄ…
nigdy nie powiedzie, to warto chocia\
zdobyć Pałac Zimowy języka.
W gruncie rzeczy Sartre mianowaÅ‚ Geneta Trockim écriture. Od tego czasu dzieÅ‚o artysty
sprzedaje się we Francji świetnie i budzi równie silne wzruszenia pośród wykwintnej młodzi,
jak w 1815 Kozacy na Polach Elizejskich pośród panien słu\
Ä…cych.
7.
Tej ksiÄ…\
ki Francuz nie mógłby napisać z powodów oczywistych, więc napisał ją Tony Judt,
młody Amerykanin. Ksią\
ka jest wspaniała i nosi tytuł: Un passe imparfait. Les intellectuels
en France 1944-1956. W tytule kryje się miła sercu pułapka. Mo\
na go tłumaczyć jako
Nieświetlana przeszłość, albo Czas przeszły niedo(s)konany, to znaczy taki, który jeszcze
gdzieÅ› w antyszambrach podryguje.
O tym, jak francuscy intelektualiści flirtowali sobie najpierw z faszyzmem, a póz
niej z
komunizmem, wiedziało się to i owo. Ale dopiero lektura ksią\
ki młodego Amerykanina
powoduje, \
e nawet Å‚ysemu stajÄ… z przera\
enia włosy na głowie. Nasze rodzinne  hańby
domowe i ró\
ni  oni nawet do piÄ™t nie dorastajÄ… bywalcom  Café de Flore . Wobec
Sartre a - Wa\
yk to liberał, który mógłby uchodzić za szefa obywatelskiego ruchu opozycji
demokratycznej na rzecz umiarkowanego postępu w granicach prawa.
A poza tym Tony Judt dowodzi, \
e tak zwanych intelektualistów nadsekwańskich
cechowała ogólna nonszalancja umysłowa i całkowity brak odpowiedzialności za słowo:
 Lata 1944-1956 nie wejdą [we Francji] do złotej księgi rekordów odpowiedzialności za
słowo. Wręcz przeciwnie: nigdy francuscy intelektualiści nie pokazali się z tak złej strony,
nigdy w historii umysłowej Francji nie rzucono tak wielu słów na wiatr, nie zapisano tylu
stron papieru najzupełniej nieodpowiedzialnymi i nieprzemyślanymi zdaniami. Co więcej - te
dowody braku odpowiedzialności w \
aden sposób nie wpłynęły na reputację autorów . Ani na
ich apetyt na ostrygi i czereśnie.
Tony Judt sobie samemu nic zarzucić nie mo\
e, bo kiedy Marleau-Ponty i Sartre, o
Aragonie nie wspominając, usprawiedliwiali stalinowski terror, to go jeszcze na świecie nie
było. Więc Tony Judt spogląda łagodnym okiem błękitu na hołubce wycinane onego czasu po
bulwarze Saint-Germain.
Tony Judt przeczytał wszystkie ksią\
ki, wspomnienia, artykuły, dokumenty i doszedł do
wniosku, \
e najbardziej zawinił Raskolnikow. Nazwisko bohatera pewnej powieści o
zabijaniu staruszek siekierÄ… nie pada co prawda w jego ksiÄ…\
ce, ale za to duch bladego
studenta unosi się w niej stale jak cygański romans w  La Coupole .
Wszelkie alibi, które dorabiali sobie francuscy intelektualiści, kiedy nieco przetrzez
wieli po
igraszkach z towarzyszkÄ… HistoriÄ…, a to, \
e lęk przed faszyzmem pchnął ich w opętane tany, a
to, \
e kontekst międzynarodowy, a to, \
e etos lewicy zapachniał, Tony Judt między bajki
kładzie. Dowodzi natomiast, \
e uwielbienie Stalina i rewolucji zrodziło się w głowach
francuskich mędrców ze strachu przed utratą sensu \
ycia i z czystej nienawiści.
Z nienawiści do III Republiki, prze\
artej korupcjÄ… i bezbronnej, z obrzydzenia do
rozmamłanego parlamentu i do zwiędłej demokracji. Sartre doszedł do wniosku, \
e kapitalizm
nie mo\
e ju\
niczego ofiarować ludzkości. Jedyną rozsądną propozycją jest komunizm. Jak
zaczniemy krytykować komunizm, to stracimy sens \
ycia. Jak siÄ™ straci sens \
ycia - to koniec.
Skoro system sowiecki wszystkim przyniesie sprawiedliwość, to nie sposób mówić o
jakichś niesprawiedliwościach popełnianych w stosunku do jednostek, bo takie
niesprawiedliwości to przecie\
sprawiedliwości, tylko wy\
szego rzędu. W imię wy\
szych
celów mo\
na ganiać staruszki z siekierą.
Z ksiÄ…\
ki Tony Judta wypływa jeszcze jedna nauczka. W owym czasie francuscy
intelektualiści - niezale\
nie od odcieni w zapatrywaniach oraz od stopnia
nieodpowiedzialności za słowo - wierzyli święcie, \
e świat Zachodu jest skazany na śmierć,
odwołania nie ma, kat smaruje stryczek. śe to ju\
koniec.
Spore grono paryskich intelektualistów nienawidziło świata Zachodu, szczególnie Ameryki,
przede wszystkim dlatego, \
e nie potrafiło ścierpieć własnego towarzystwa. Pociechę
przynosiła myśl o Raskolnikowie i siekierce.
Na szczęście Albert Camus napisał, \
e  ka\
da fałszywa idea zaczyna w końcu broczyć
krwią. Krwią innych. To tłumaczy, dlaczego niektórzy nasi filozofowie z taką łatwością
wygadują głupstwa .
8.
W 1954 Jean-Paul Sartre napisał, \
e ka\
dy obywatel ZwiÄ…zku Sowieckiego cieszy siÄ™
zupełną wolnością słowa i ma prawo krytykować sowiecką władzę ile wlezie.
Nikt co prawda w Sowietach systemu nie ganił w sposób na Zachodzie zrozumiały, to
znaczy - mówiąc po ludzku - słyszalny, ale dla Sartre a nie znaczyło to wcale, \
e człowiek
sowiecki został skazany na milczenie.
Sartre w wywiadzie opublikowanym w piśmie  Liberation z 14 czerwca 1954 roku,
zatytułowanym:  W Związku Sowieckim wolność krytyki ma charakter totalny , doszedł
nawet do wniosku, \
e człowiek sowiecki ma znaczenie większą swobodę krytycznych sądów
ni\
zniewoleni osobnicy w państwach imperialistycznych, którzy przecie\
nie potrafiÄ…
systemu kapitalistycznego skutecznie zwalczyć. [ Pobierz całość w formacie PDF ]